Mar Choimisiún um Cheapacháin Seirbhíse Poiblí, is sinne an príomhrialálaí ar earcaíocht agus roghnúchán i seirbhís phoiblí na hÉireann. Bunaíodh an Coimisiún an 19 Deireadh Fómhair 2004 faoin Acht um Bainistíocht na Seirbhíse Poiblí (Earcaíocht agus Ceapacháin), 2004.

Is iad seo a leanas na comhaltaí den Choimisiún:

  • Seán Ó Fearghail TD, an Ceann Comhairle
  • Peter Tyndall, an tOmbudsman
  • John Callinan, ard-rúnaí an Rialtais
  • David Moloney, ard-rúnaí, an Roinn Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe
  • An Breitheamh Onórach Garrett Sheehan, cathaoirleach an Choimisiúin um Chaighdeáin in Oifigí Poiblí

Cliceáil anseo chun tuilleadh faisnéise a fháil faoi na coimisinéirí.

Mar Choimisiún um Cheapacháin Seirbhíse Poiblí, is sinne an príomhrialálaí ar earcaíocht agus roghnúchán i seirbhís phoiblí na hÉireann.

Is é an ról atá againn a chinntiú go mbeidh aon cheapacháin a dhéantar chuig poist a chistítear go poiblí cothrom, trédhearcach agus bunaithe ar fhiúntas.

Inár gCód Chleachtais, leagaimid amach na príomhphrionsabail agus na príomhchaighdeáin earcaíochta le haghaidh ceapachán a dhéanamh.

Tá ról maoirseachta againn freisin maidir lena chinntiú go gcloífidh comhlachtaí poiblí leis na caighdeáin sin.

Áirítear iad seo a leanas leis na príomhfhreagrachtaí atá orainn:

  • An dea-chleachtas earcaíochta a leagan síos agus a chur chun cinn
  • Cód Chleachtais a fhoilsiú
  • Ceadúnais earcaíochta a eisiúint
  • A leagan amach conas is féidir leat athbhreithniú a iarraidh agus achomharc a dhéanamh mura bhfuil tú sásta le ceapachán
  • Scrúdú a dhéanamh ar ghearáin faoi sháruithe líomhnaithe ar an cód
  • A chinntiú go seasfar leis an cód
  • Iniúchadh a dhéanamh ar phróisis earcaíochta agus roghnúcháin i gcomhlachtaí poiblí
  • Cabhair agus treoir a thabhairt do chomhlachtaí poiblí

Is é is próiseas roghnúcháin cothrom ann ná próiseas ina gcinntear an t-iarrthóir is fearr don phost bunaithe ar an gcumas atá aige/aici dualgais agus freagrachtaí an róil a chur i gcrích. Is próiseas é ina gcloítear leis na prionsabail seo a leanas:

  • Ionracas
  • Comhsheasmhacht
  • Trédhearcacht
  • Fiúntas

Chomh maith leis sin, baintear úsáid ann as na caighdeáin atá leagtha amach inár gCód Chleachtais ionas go gcuirtear na prionsabail atá liostaithe thuas i bhfeidhm. Baineann na caighdeáin sin leis na nithe seo a leanas:

  • Próiseas roghnúcháin a phleanáil 
  • Sonraíochtaí faoin bpost agus faoin bpearsa
  • Conas is féidir iarrthóirí a mhealladh
  • Sásraí measúnaithe
  • Boird roghnúcháin
  • Seiceálacha incháilitheachta
  • Cumarsáid
  • Aiseolas
  • Iarrataí ar athbhreithniú agus gearáin
  • Oiliúint
  • Córais bhainistíochta agus dearbhú cáilíochta
  • Doiciméid
  • Rúndacht

Féach ár dtreoir maidir leis an gCód Cleachtais anseo chun tuilleadh faisnéise a fháil faoi na caighdeáin sin agus faoin bpróiseas roghnúcháin.

Táimid freagrach as na prionsabail le haghaidh ceapachán a dhéanamh a shocrú. Tá na prionsabail sin leagtha amach inár gCód Chleachtais. Leagtar amach an cód freisin na caighdeáin ar cheart iad a chomhlíonadh ag gach céim de phróiseas roghnúcháin.

Leagtar amach an cód na sásraí athbhreithnithe agus achomhairc atá ar oscailt d’iarrthóirí i gcás go bhfuil siad míshásta le próiseas roghnúcháin. Chomh maith leis sin, tugtar breac-chuntas iontu ar a bhfuiltear ag súil leo ó iarrthóirí i bpróiseas ceapacháin agus mínítear ár bhfeidhm iniúchóireachta. 

  1. An Cód Cleachtais i gcomhair Ceapacháin chun Post sa Státseirbhís agus sa tSeirbhís Phoiblí

Cliceáil anseo chun tuilleadh faisnéise a fháil faoi an Cód Chleachtais.

Féadfaidh. Leagtar amach an Cód Chleachtais na sásraí athbhreithnithe agus achomhairc a bheidh ar oscailt duit má tá tú míshásta le próiseas roghnúcháin. Féadfaidh tú athbhreithniú ar an gcinneadh a iarraidh (faoi chuid 7) nó gearán a dhéanamh (faoi chuid 8).

Más rud é go bhfuil tú míshásta le próiseas roghnúcháin agus go gcreideann tú gur bunaithe ar fhaisnéis mhícheart a bhí cinneadh nó nár cloíodh leis an nós imeachta doiciméadaithe, féadfaidh tú athbhreithniú a iarraidh faoi chuid 7 den chód ábhartha.

Féadfar an cinneadh a aisiompú má fhaightear é a bheith mícheart.

Is féidir leat tuilleadh faisnéise faoin bpróiseas athbhreithnithe a léamh anseo.

De rogha air sin, féadfaidh tú gearán a dhéanamh faoi chuid 8 den chód ábhartha má mheasann tú gur míchothrom a bhí an próiseas roghnúcháin agus gur sháraigh sé an Cód Chleachtais.

Má fhaightear an roghnú a bheith míchothrom, ní aisiompófar an cinneadh. Mar sin féin, is féidir go ndéanfar athruithe ar an bpróiseas chun a chinntiú nach dtarlódh sárú choíche. 

Is féidir leat tuilleadh faisnéise faoin bpróiseas gearáin a léamh anseo.

Má bhíonn iarrthóir míshásta le cinneadh a rinneadh le linn próisis roghnúcháin, nó má chreideann sé/sí go ndearnadh é ar fhaisnéis mhícheart nó nár leanadh den nós imeachta doiciméadaithe sin, féadfaidh sé/sí athbhreithniú a iarraidh faoi Alt 7 den chód. Féadfar an cinneadh a fhreaschur má fhaightear amach go raibh sé mícheart.

Déanann an comhlacht poiblí a rinne an próiseas roghnúcháin na hathbhreithnithe a bhainistiú. Ba cheart teagmháil dhíreach a dhéanamh leis an eagraíocht le haghaidh athbhreithnithe. Ba chóir go mbeadh faisnéis faoin áit ar cheart d’iarrthóirí a n-iarratais a sheoladh a aibhsiú sa leabhrán faisnéise poist.

Tá dhá chéim sa phróiseas athbhreithnithe, neamhfhoirmiúil agus foirmiúil. Chuirfí tús le próiseas neamhfhoirmiúil i bhformhór na gcásanna ar dtús, ach uaireanta b’fhéidir go mbeadh athbhreithniú foirmiúil ag teastáil ón ngearánach nó ón gcomhlacht poiblí ón tús. Sna cásanna seo, ní mór don dá pháirtí é seo a phlé agus a chomhaontú.

Athbhreithniú neamhfhoirmiúil
Is é an fáth ar chóir athbhreithniú neamhfhoirmiúil Alt 7 a chur isteach agus gníomhú go tapa ná go dtabharfaidh sé am don chomhlacht poiblí beart ceartaitheach a dhéanamh gan moill a chur ar an gceapachán má aithnítear earráid.
Níl aon oibleagáid ar an gcomhlacht poiblí, áfach, stop a chur le próiseas roghnúcháin má iarrtar athbhreithniú air.


Is minic a bhíonn comhrá teileafóin nó cruinniú le duine a bhfuil baint aige leis an bpróiseas roghnaithe i gceist leis an gcéim neamhfhoirmiúil, duine a bhaineann le hacmhainní daonna de ghnáth. Tabharfaidh sé seo deis don iarrthóir:

  • Abair níos mine cén fáth a gcreideann siad go raibh an cinneadh mícheart
  • Labhair faoi na nósanna imeachta agus faoin eolas a measadh le linn an phróisis

Cinnfidh an t-athbhreithneoir an ndearnadh an cinneadh bunaidh i gceart agus ar leanadh an nós imeachta doiciméadaithe. Déanfaidh an comhlacht poiblí cinneadh ansin an gá aon ghníomh a dhéanamh.

Athbhreithniú foirmiúil
Ceapfaidh an comhlacht poiblí athbhreithneoir neamhspleách – duine nach bhfuil baint aige leis an bpróiseas roghnúcháin. Scrúdóidh siad an t-eolas atá ar fáil. Féadfaidh siad bualadh le comhaltaí an bhoird roghnúcháin freisin chun gnéithe den phróiseas nó den chinneadh a rinneadh a phlé.


Cinnfidh an t-athbhreithneoir an ndearnadh an cinneadh bunaidh ar bhonn faisnéise ceart agus ar leanadh nós imeachta doiciméadaithe. Tabharfar breac-chuntas ar an gcinneadh i scríbhinn agus tabharfar don iarrthóir é. Déanfaidh an comhlacht poiblí cinneadh ansin ar cheart aon ghníomh a dhéanamh. Má aimsítear earráid, féadfar an cinneadh bunaidh a fhreaschur.

Scrúdaíonn an comhlacht poiblí a rinne an próiseas roghnúcháin gearáin ar dtús. Ba cheart go scrúdódh an t-athbhreithniú an raibh an próiseas earcaíochta ag teacht leis an gCód Cleachtais.

Tá dhá chéim sa phróiseas gearán – neamhfhoirmiúil agus foirmiúil. De ghnáth láimhseálfar gearán go neamhfhoirmiúil ar dtús. Uaireanta, áfach, b’fhéidir gur mhaith leis an iarrthóir nó leis an gcomhlacht poiblí gur gearán foirmiúil é ón tús. I gcásanna den sórt sin, ní mór don dá pháirtí é seo a phlé agus a chomhaontú.

Gearán neamhfhoirmiúil
Is minic a bhíonn comhrá teileafóin nó cruinniú le duine a bhfuil baint aige leis an bpróiseas roghnaithe i gceist leis an gcéim neamhfhoirmiúil, duine a bhaineann le hacmhainní daonna de ghnáth. Tabharfaidh sé seo deis don iarrthóir:

  • Abair go mion cén fáth a gcreideann siad go raibh an próiseas roghnaithe éagórach agus liostaigh an chuid nó na codanna de na Cóid Chleachtais a gcreideann siad a sáraíodh
  • Labhair faoi na nósanna imeachta agus faoin bpróiseas measúnaithe as ar tháinig cinneadh an chomhlachta phoiblí
  • Breithnigh an gcreideann siad fós go raibh sárú ar an gcód, tar éis dóibh tuilleadh faisnéise a fháil

Déanfaidh an t-athbhreithneoir cinneadh tosaigh faoi chothroime an phróisis agus an raibh sárú ar an gCód Cleachtais. Déanfaidh an comhlacht poiblí cinneadh ansin ar cheart aon ghníomh a dhéanamh.

Gearán foirmiúil
Ceapfaidh an comhlacht poiblí athbhreithneoir neamhspleách – duine nach bhfuil baint dhíreach aige leis an bpróiseas roghnúcháin. Scrúdóidh siad an t-eolas atá ar fáil. Féadfaidh siad dul i gcomhairle le comhaltaí an bhoird roghnúcháin freisin chun gnéithe den phróiseas roghnúcháin nó den phróiseas measúnaithe a phlé. Cinnfidh an t-athbhreithneoir an raibh an próiseas roghnúcháin cothrom nó an raibh na Cóid á sárú. Má fhaightear amach go bhfuil an próiseas éagórach, féadfaidh siad athruithe ar phróisis amach anseo a mholadh. Déanfaidh an comhlacht poiblí cinneadh ansin ar cheart aon ghníomh a dhéanamh.

Mura bhfuil iarrthóir sásta leis an toradh, féadfaidh siad achomharc a dhéanamh chugainn ansin – an Coimisiún. Ní féidir agóid a dhéanamh i gcoinne chinntí an Choimisiúin ach trí athbhreithniú breithiúnach.

Ní mór duit a roghnú cé acu a iarrfaidh tú athbhreithniú ar an gcinneadh (faoi chuid 7) nó a dhéanfaidh tú gearán (faoi chuid 8).

Más rud é gur iarr tú athbhreithniú cheana féin, ní fhéadfaidh tú gearán a dhéanamh ansin. Ní ghlacfaimid le gearán ach amháin i gcúinsí eisceachtúla.

Ní mór duit bheith cúramach agus an sásra is oiriúnaí duit á chinneadh agat. Féach an tábla thíos chun cabhrú leat an rogha cheart a dhéanamh.

 

 

Cén uair ba cheart dom athbhreithniú ar an gcinneadh a iarraidh (cuid 7)?

Cén uair ba cheart dom gearán a dhéanamh (cuid 8)?

 

  • Má tá tú míshásta leis na marcanna a fuair tú
  • Má chreideann tú gur mícheart a bhí an próiseas roghnúcháin
  • Má chreideann tú nár cuireadh do thaithí ná do cháilíochtaí san áireamh
  • Más féidir leat sárú amháin nó níos mó ar an Cód Chleachtais a shainaithint
  • Má chreideann tú nár chloígh an bord roghnúcháin leis an bpróiseas a leagadh amach 
  • Má chreideann tú nár caitheadh le hiarrthóirí ar bhealach comhsheasmhach ná trédhearcach sa phróiseas
  • Má chreideann tú gur bunaithe ar fhaisnéis mhícheart a bhí na marcanna a fuair tú
  • Má tá tú ag iarraidh athruithe ar an bpróiseas roghnúcháin sa todhchaí
  • Má tá tú ag iarraidh go n-aisiompófaí an cinneadh deiridh
  • Mura bhfuil tú ag iarraidh go n-aisiompófaí an cinneadh deiridh

 

Is féidir leat tuilleadh faisnéise faoin bpróiseas gearáin a léamh anseo.

Féadfaidh tú gearáin a dhéanamh faoi phróisis roghnúcháin le haghaidh ceapacháin faoin Acht um Bainistíocht na Seirbhíse Poiblí (Earcaíocht agus Ceapacháin), 2004.

Féadfaidh tú gearáin a dhéanamh faoi cheapacháin chucu seo a leanas:

  • An Státseirbhís
  • Roinnt post sa Gharda Síochána – ar leibhéal an tsáirsint agus ar leibhéal an chigire
  • Poist a bhfuil feidhm ag Acht na nÚdarás nÁitiúil, 1926, maidir leo, amhail poist theicniúla agus ghairmiúla
  • Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS)
  • Roinnt comhlachtaí poiblí i gcás nach mór an roghnú a dhéanamh faoin Acht um Bainistíocht na Seirbhíse Poiblí (Earcaíocht agus Ceapacháin), 2004

Ní fhéadfaidh tú gearán a dhéanamh faoi cheapacháin chucu seo a leanas:

  • An earnáil phríobháideach
  • Comhlachtaí poiblí i gcás nach gá an roghnú a dhéanamh faoin Acht
  • Poist a bunaíodh faoin mBunreacht
  • Poist mar shealbhóir oifige, amhail Airí den Rialtas agus Airí Stáit, an tArd-Aighne agus Ombudsman
  • Róil uachtaránachta agus rialtais
  • Oifigeach de Thithe an Oireachtais
  • Comhairleoir speisialta
  • Roinnt post sealadach cruthaithe ar mhaithe le leas an phobail
  • Poist atá ainmnithe mar ghairmeacha sceidealaithe faoin Acht, amhail oifigigh sheirbhíse, fairtheoirí agus glantóirí

Má tá tú míshásta le próiseas roghnúcháin, féadfaidh tú a iarraidh go ndéanfaí athbhreithniú ar chinneadh faoi chuid 7 nó gearán a dhéanamh faoin bpróiseas faoi chuid 8.

Ba cheart duit teagmháil a dhéanamh le haonad acmhainní daonna an chomhlachta phoiblí le haghaidh athbhreithniú a iarraidh nó gearán a dhéanamh.

I gceachtar cás, ba cheart duit breac-chuntas soiléir a thabhairt ar na cúiseanna le d’iarraidh, rud ba cheart a dhéanamh laistigh de na tréimhsí ama seo a leanas:

Athbhreithniú ar an gcinneadh a iarraidh (cuid 7)

  • Ní mór duit athbhreithniú neamhfhoirmiúil a iarraidh laistigh de chúig lá oibre ón gcinneadh ar an roghnú a fháil.
  • Ní mór duit athbhreithniú foirmiúil a iarraidh laistigh de chúig lá oibre ón gcinneadh ar an athbhreithniú neamhfhoirmiúil a fháil. 
  • Ba cheart don chomhlacht poiblí an cinneadh ar an athbhreithniú foirmiúil a thabhairt duit laistigh de 25 lá oibre ó d’iarraidh a fháil. 

Gearán a dhéanamh (cuid 8)

  • Ní mór duit gearán neamhfhoirmiúil a dhéanamh laistigh de thréimhse ama réasúnta, rud a chinntear ar bhonn cáis.
  • Ní mór duit gearán foirmiúil a dhéanamh laistigh de chúig lá oibre ón gcinneadh neamhfhoirmiúil a fháil.
  • Ba cheart don chomhlacht poiblí an cinneadh ar an ngearán foirmiúil a thabhairt duit laistigh de 25 lá oibre ó d’iarraidh a fháil. 
  • Ní mór duit achomharc a dhéanamh linn sa Choimisiún laistigh de 10 lá oibre ón gcinneadh ar an ngearán foirmiúil a fháil. 

Is é is sárú ar an gCód Cleachtais ann ná cás nár reáchtáladh an próiseas roghnúcháin de réir na bprionsabal seo a leanas ann:

  • Ionracas
  • Comhsheasmhacht
  • Trédhearcacht
  • Fiúntas

Agus nár chloígh sé leis na caighdeáin an Cód Chleachtais.

Féach ár dtreoir maidir leis an gCód Cleachtais chun tuilleadh faisnéise a fháil faoi na caighdeáin sin agus faoin bpróiseas roghnúcháin.

Níl ról díreach againn i bpróisis earcaíochta agus roghnúcháin a reáchtáil. Is é an comhlacht poiblí lena mbaineann atá freagrach astu sin. Níl sé de ról againn ach na caighdeáin a shocrú agus a chinntiú go gcloítear leis an cód.

Ina lán cásanna, is é an tSeirbhís um Cheapacháin Phoiblí a reáchtálann earcaíocht chuig an státseirbhís agus chuig an tseirbhís phoiblí.

I gcásanna áirithe, áfach, féadfar ceadúnas a thabhairt do chomhlacht poiblí chun go mbeidh sé in ann a earcaíocht féin a reáchtáil.